Oplichting is iets waar meer mensen in de samenleving mee te maken krijgen dan we in eerste instantie zouden denken. Een bijzondere en ‘nieuwe’ vorm van oplichting is phishing. Bij phishing proberen criminelen geld of gegevens van iemand te stelen. Dit gebeurt vaak via een link in een ‘nep’ e-mail of een sms waarmee het slachtoffer naar een valse website wordt geleid. Op deze website worden vervolgens de gegevens of het geld van het slachtoffer ontnomen. Steeds vaker worden meldingen gedaan door mensen dat zij mogelijk te maken zouden hebben met phishing. Maar wanneer is hiervan nou precies sprake en in hoeverre is dit strafbaar? En, wat te doen als jij zelf verdacht wordt van phishing? Deze vragen zullen in deze blog worden beantwoord!
Plaats direct je vraag
Wat is phishing?
Phishing kan worden omschreven als een vorm van online fraude. Phishing kan zelf ook weer in verschillende vormen plaatsvinden. Vaak wordt aan het slachtoffer een nep-mail of een sms gestuurd met daarin een link naar een valse website, maar het kan bijvoorbeeld ook gebeuren via de telefoon of door een betalingsverzoek via WhatsApp. De berichten ontvangt het slachtoffer van iemand die zich voordoet als iemand anders of als een instantie zoals een bank of bedrijf. Op de valse website geeft het slachtoffer vervolgens zijn of haar betaalgegevens of creditcardgegevens of logt hij in met zijn inloggegevens.
Voorbeeld
Eva ontvangt een mail van haar bank, ABN AMRO, dat haar bankrekening is geblokkeerd omdat de bank had gemerkt dat vanuit het buitenland werd geprobeerd in te loggen bij haar rekening. Om haar rekening te deblokkeren wordt aan haar gevraagd om haar betalingsgegevens en persoonlijke gegevens in te vullen. Er staat in de mail een link naar de website van ABN AMRO waar zij deze gegevens kan doorgeven. Eva schrikt van het bericht en vult snel via de link haar gegevens in op de website om ervoor te zorgen dat zij haar betaalrekening weer kan gebruiken. Later blijkt dat zij is opgelicht en dat haar gegevens worden misbruikt en wordt zij van haar geld bestolen.
Als iemand gegevens opgeeft via de website, komen deze bij de fraudeur terecht. De fraudeur kan hier vervolgens op verschillende manieren misbruik van maken. Zo kan geld worden gestolen of kunnen de gegevens voor andere doeleinden worden gebruikt. Helaas is het vaak lastig om phishing-berichten te onderscheiden van berichten van de echte instantie en lijkt de valse website meestal sterk op de juiste site. De meest eenvoudige manier om phishing te herkennen is via het webadres, aangezien dit altijd iets afwijkt.
Is phishing strafbaar?
Phishing kan in veel gevallen strafbaar zijn, nu het in principe erkend wordt als een vorm van oplichting of fraude. Oplichting is in het Wetboek van Strafrecht opgenomen als strafbaar feit, namelijk in artikel 326 Sr. Dit artikel is breed geformuleerd, waardoor ook online vormen van oplichting hieronder kunnen vallen. Om iemand strafbaar te stellen op grond van artikel 326 Sr. moet worden bewezen dat de fraudeur de bedoeling voor ogen had om zich via phishing ‘wederrechtelijk te bevoordelen’. Dit betekent dat hij door de gegevens die hij verkrijgt onrechtmatig voordeel ontvangt. Om als strafbaar feit te gelden, moet phishing door middel van een van de volgende wijzen plaatsvinden:
- Aannemen van een valse naam;
- Aannemen van een valse hoedanigheid;
- Gebruikmaken van ‘listige kunstgrepen’;
- Gebruikmaken van een ‘samenweefsel van verdichtsels’ (leugens).
Voorbeeld: ‘listige kunstgrepen’
Tim verkoopt via Markplaats een bureau voor een mooie prijs. Al snel ontvangt hij reactie van Marieke via WhatsApp dat zij het bureau wel zou willen overkopen. Ze bepalen samen een goede prijs en Marieke stelt voor om het bedrag naar zijn rekening over te maken. Wel vraagt ze of Tim eerst een klein bedrag zou willen overmaken naar haar via een Tikkie, zodat zij er zeker van is dat de door Tim verstuurde bankgegevens kloppen. Tim gaat hiermee akkoord en betaald de Tikkie. Al snel komt Tim erachter dat het een ‘nep-tikkie’ was en dat zijn gegevens naar fraudeurs zijn gegaan. Zij zijn bij zijn bankrekening gekomen en hebben geld gestolen.
Er is alleen sprake van oplichting of fraude als de oplichter écht de intentie heeft iemand op te lichten en via phishing het slachtoffer ertoe te zetten geld af te geven of zijn gegevens te verstrekken. Vaak is het lastig om vast te stellen of er sprake is van oplichting, omdat iemand uiteindelijk vrijwillig de gegevens doorgeeft.
Wat als je te maken hebt met of wordt verdacht van phishing?
Ondanks dat het niet altijd makkelijk is om oplichting te bewijzen, kan het wel ingrijpende gevolgen hebben als iemand wordt verdacht van phishing. Als wordt bewezen dat sprake is van oplichting, kan de verdachte op grond van artikel 326 Sr. een gevangenisstraf van vier jaar of een geldboete van de vijfde categorie opgelegd krijgen. Er zal bij het oordeel van de rechter worden gekeken naar de mate waarin iemand is opgelicht en de hoogte van het geldbedrag. Van een hoge straf zal niet snel sprake zijn, maar wanneer je verdacht wordt van phishing, is het heel belangrijk dat je contact opneemt met en je laat adviseren door een ervaren strafprocesrechtadvocaat. Een advocaat kan jou namelijk ondersteunen bij een mogelijk verhoor, heeft inzicht in relevant bewijsmateriaal en kan helpen bij vervolgstappen.
Heb je nog vragen? Heb je te maken met phishing? Of word je hier zelf van verdacht? Neem contact met ons op! Wij van advocaatzoeken.nl kunnen helpen met het vinden van een geschikte en deskundige advocaat!