Rechtstelsels verschillen per land, niet alleen binnen Europa, maar ook wereldwijd. Door middel van (Europese) verdragen en Verordeningen heeft men getracht vorm te geven aan het internationaal privaat- en procesrecht. Het internationaal recht kan een rol spelen bij grensoverschrijdende handel, echtscheidingen of faillissement. Het is vaak lastig om te bepalen welk recht van toepassing is en welke rechter bevoegd is om over een geschil te oordelen. Schakel daarom altijd bij dit soort situaties een advocaat in!

Heb je een vraag over internationaal privaatrecht of procesrecht, of een hele andere vraag over het internationaal recht? Klik dan hier! »»

Wat is internationaal privaatrecht?

Privaatrecht is het recht dat van toepassing is tussen burgers. Internationaal privaatrecht kan gaan over grensoverschrijdend erfrecht, faillissement, contracten en echtscheidingen. De vraag is bij dit soort kwesties altijd welk recht van toepassing is.

Wat is internationaal procesrecht?

Procesrecht is het recht dat van toepassing is op vorderingen, het tenuitvoerleggen van vonnissen en beschikkingen. Het draait hierbij om de vraag welke rechter bevoegd is bij een internationale kwestie.

Welk recht is van toepassing bij internationale handel binnen de Europese Unie?

Bij contracten binnen Europa is de Rome I Verordening van toepassing. In deze Verordening staat dat in de overeenkomst tussen de partijen wordt opgenomen welk recht van toepassing is.

Voorbeeld
Het Nederlandse bedrijf A sluit een overeenkomst met het Duitse bedrijf B. In de overeenkomst tussen bedrijf A en B wordt opgenomen dat het Nederlandse recht van toepassing is. Bij onduidelijkheid over bepaalde bepalingen wordt er naar het Nederlands recht gekeken.

Welk recht is van toepassing bij internationale handel buiten de Europese Unie?

Het recht dat bij internationale handel buiten de Europese Unie van toepassing is hangt af van de verdragen die zijn gesloten tussen de landen. Als er geen verdragen zijn gesloten, dan moet de rechter zelf bepalen of hij bevoegd is en zo ja, welk recht wordt toegepast.

Welk recht is van toepassing als er niets in de overeenkomst is opgenomen?

De regels die gelden hangen af van het soort overeenkomst dat is afgesloten

• Bij een koopovereenkomst geldt het recht van het land van de verkoper.
• Bij een koopovereenkomst van onroerend goed is het recht van het land waar het onroerend goed is gelegen van toepassing.
• Bij een overeenkomst voor het leveren van diensten geldt het recht van het land van de dienstverlener.

LET OP! Het kan dus zijn dat een Nederlandse rechter bevoegd wordt geacht, maar dat de Nederlandse rechter het recht uit een ander land van toepassing acht.

Welke rechter binnen de Europese Unie is bevoegd de zaak te behandelen?

De Verordening Brussel I is van toepassing bij het beoordelen welke rechter bevoegd is.

• Uitgangspunt is dat de rechter uit het land waar de verweerder (de persoon die wordt aangeklaagd) woont bevoegd is.
• Bij verkoop van goederen of diensten is de rechter van de lidstaat bevoegd waar de goederen afgeleverd of gevoerd moesten worden.
• Partijen kunnen zelf in hun overeenkomst overeenkomen welke rechter zij bevoegd achten.

Welke rechter is bevoegd bij een internationale echtscheiding?

Bij het bepalen van de bevoegde rechter wordt er gekeken naar de gewone verblijfplaats van beiden echtgenoten en de gemeenschappelijke nationaliteit van de echtgenoten.

Voorbeeld
De Nederlandse Maria en Vincent wonen in Spanje en willen scheiden. De Nederlandse rechter is bevoegd om van het echtscheidingsverzoek kennis te nemen omdat Maria en Vincent beide Nederlands zijn.

Welk recht is van toepassing bij een internationale echtscheiding?

Voorheen was het zo dat de nationaliteit en de ‘gewone verblijfsplaats’ van de echtgenoten bepalend was voor de vraag welk recht van toepassing was bij een scheiding. Echter is 1 januari 2012 boek 10 van het Burgerlijk Wetboek in werking getreden. In dit wetboek is onder andere het internationaal huwelijk en echtscheiding geregeld. Volgens het nieuwe recht is het Nederlandse recht van toepassing bij een internationale echtscheiding in Nederland.

Voorbeeld
De Amerikaanse/Nederlandse Ann en Nederlandse John zijn voor de Nederlandse wet getrouwd. Ze wonen op dit moment ook in Nederland. Omdat de Nederlandse rechter bevoegd is om van het verzoek tot echtscheiding kennis te nemen, is het Nederlandse recht bij deze internationale scheiding van toepassing.

Kan ik zelf bepalen welk recht van toepassing is bij een internationale echtscheiding?

Ja, dat kan. Vereist is dat het dan moet gaan om een gezamenlijke keuze voor dat recht òf dat de keuze niet wordt tegengesproken door één van beiden. Ook wanneer één van de echtgenoten de keuze maakt voor het recht, kan het recht pas van toepassing worden geacht op het moment dat beiden echtgenoten een “werkelijke maatschappelijke band” met het land hebben.

Wat wordt er bedoeld met een “werkelijke maatschappelijke band” bij een internationale echtscheiding?

Een werkelijke maatschappelijke band gaat niet om de subjectieve banden, maar om economische en sociale banden. Het maakt dus niet uit met welk land je “het meeste hebt”, maar in welk land je woont, werkt en leeft.

Voorbeeld
William en Sara willen scheiden. Ze bezitten beiden zowel de Engelse als de Nederlandse nationaliteit. Sara wil dat de echtscheiding volgens Engels recht wordt behandeld. Ze voert aan dat zowel zij als William een sterke maatschappelijke band met Engeland hebben. Ze spreken beiden Engels, hebben voornamelijk Engelse vrienden, kijken Engelse televisie, gaan op vakantie naar Engeland etc. De rechter zal oordelen dat de echtscheiding naar Nederlands recht wordt beoordeeld omdat William en Petra al 25 jaar in Nederland wonen en elkaar in Nederland hebben ontmoet. Ze hebben dus een “werkelijke maatschappelijke band” met Nederland.

Welk recht is van toepassing bij internationale alimentatie?

Het recht dat van toepassing is bij buitenlandse alimentatie, is het recht van het land waar je bent gescheiden of gaat scheiden. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor jouw situatie, bijvoorbeeld als het buitenlandse recht het recht op partneralimentatie niet kent.

Volgens de Nederlandse wet ben je samen met je ex-partner verantwoordelijk voor je kinderen, ook nadat je geschieden bent. Dat je partner in een ander land woont, verandert die regel niet. Het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage kan helpen met de inning van internationale alimentatie. 

Welk recht is van toepassing bij internationaal faillissement?

Bij internationaal faillissement zijn er twee beginselen die een rol spelen:

• Universaliteitsbeginsel: het faillissement werkt in alle landen waar de gefailleerd goederen of belangen heeft. 
• Territorialiteitsbeginsel: het faillissement heeft alleen effect in het land waar het faillissement is uitgesproken.

Er wordt ook onderscheid gemaakt tussen faillissement binnen de Europese Unie en buiten de Europese Unie.

• Lidstaten van de Europese Unie zijn namelijk gebonden aan de Europese Insolventie verordening, waarin staat dat het universaliteitsbeginsel van toepassing is: als faillissement is uitgesproken in een lidstaat, dan heeft dat faillissement ook werking in de andere lidstaten. 
• In een land waar de Europese Insolventieverordening niet geldt, kan een Nederlands faillissement werking hebben als het buiteland uitgaat van universaliteitsbeginsel.
• Geldt de Europese Insolventieverordening niet en wordt er ook niet uitgegaan van het universaliteitsbeginsel, dan heeft het uitgesproken faillissement geen werking en geldt het dus niet in Nederland. 

Voorbeeld
Het internationale bedrijf C, dat van oorsprong Frans is, gaat failliet. Heeft dit Franse faillissement ook werking in Nederland? Ja, omdat Frankrijk een lidstaat is van de Europese Unie is dus de Europese Insolventieverordening van toepassing en heeft het faillissement dus ook werking in Nederland.

Werken algemene voorwaarden door in het internationaal handelsverkeer?

In het internationaal handelsverkeer werken de algemene voorwaarden door in de contract verhouding als is voldaan aan de volgende eisen:

• Er moet een duidelijke verwijzing zijn naar de toepasbaarheid van de eigen algemene voorwaarden.
• De wederpartij heeft kennis moeten kunnen nemen van de algemene voorwaarden.

Als er niet aan deze eisen is voldaan, zijn de algemene voorwaarden géén onderdeel van de overeenkomst. Ook moeten de voorwaarden geschreven zijn in een taal die voor beiden partijen te begrijpen is.

Welk recht is van toepassing als ik in het buitenland een ongeluk krijg?

Over het algemeen is het recht van het land waar het ongeluk plaatsvindt van toepassing. Uitzondering is wanneer het gaat om twee partijen uit Nederland, dan is Nederlands recht van toepassing.

Tip: neem als je op reis gaat altijd het Europese schadeformulier in, dit formulier is in elke Europees land identiek.

In het buitenlandse recht kunnen bepaalde zaken anders geregeld zijn. Denk aan:

• De termijnen om een claim in te dienen kan korter zijn.
• Het kan zijn dat je lagere vergoeding ontvangt dan je in Nederland zou ontvangen.

Welk recht is van toepassing bij letselschade in het buitenland?

Voor letselschade geldt ook het recht van het land waarin de letselschade ontstaat leidend is. De Nederlandse vertegenwoordiger van een buitenlandse verzekeraar kan worden aangesproken voor de letselschade. De uitzondering geldt ook voor letselschade, dus als het gaat om twee Nederlandse partijen geldt het Nederlands recht.

Voorbeeld
Anton rijdt op de snelweg in Frankrijk te dicht op de auto van Bernard. Als Bernard remt, kan Anton niet op tijd meer remmen en botst op de auto van Bernard. Beide auto’s hebben schade. Welk recht is van toepassing? Ook al is dit ongeluk in Frankrijk gebeurt, het Nederlandse recht is van toepassing omdat het gaat om twee Nederlandse partijen.

Heb jij een ongeluk gehad in het buitenland of een ongeluk gehad waar een buitenlandse partij bij betrokken is en wil je daar hulp bij? Neem dan contract op met onze advocaten door hier te klikken! »»

Welke recht is van toepassing bij internationaal erfrecht?

Elk land heeft zijn eigen regels over het erfrecht, deze verschillen vaak van de Nederlandse regels. Je kan met internationaal erf recht te maken krijgen in de volgende situaties:

• Je woont in Nederland, maar je hebt een vakantiehuis in het buitenland.
• Je hebt een buitenlandse nationaliteit en je woont in Nederland.
• Je hebt een Nederlandse of een niet-Nederlandse nationaliteit, je hebt bezittingen in Nederland (denk aan een vakantiehuisje), maar je woon niet in Nederland.

De regels van het internationaal privaatrecht bepalen hoe om te gaan met internationaal erfrecht. Deze regels zijn vastgelegd in verdragen (belangrijkste met betrekking tot erfrecht is het Haags Erfrechtverdrag 1989), zodat het recht in elk land hetzelfde wordt toegepast. In het verdrag wordt uitgegaan van een “gewone verblijfsplaats”, maar dit hoeft niet de plaats te zijn waar u woont. De feitelijke omstandigheden bepalen wat je gewone verblijfsplaats is.

Voorbeeld
Frank woont en werkt in Den Haag voor bedrijf A. Frank gaat voor bedrijf A zeven maanden in Londen werken, bij een kantoor van bedrijf A. Tijdens die zeven maanden behoudt Frank zijn huis in Den Haag. Zijn “gewone verblijfsplaats” blijft tijdens die zeven maanden Den Haag, ook al woont hij tijdelijk in Londen.

Het erfrecht gaat uit van de volgende hoofdregel: het recht dat je zelf hebt gekozen (rechtskeuze) is van toepassing. Op het moment dat je geen rechtskeuze maakt, of wanneer je rechtskeuze niet geldig is, dan schrijft het Verdrag voor welk recht van toepassing is. Let op! Het kan zijn dat de door u gemaakte rechtskeuze in andere landen geen gelding heeft. Vraag daarom altijd om een aan een notaris of die naar de zaak kan kijken, zo weet je zeker dat je nalatenschap wordt geregeld zoals jij dat wil.

Het Verdrag met betrekking tot erfrecht kent 3 hoofdregels:
1. Je hebt de nationaliteit van het land waar je je gewone verblijfsplaats hebt: wanneer je ten tijde van je overlijden je gewone verblijfsplaats hebt in het land van je nationaliteit, dan is het recht van het land van je gewone verblijfsplaats van toepassing. Als je nog een tweede nationaliteit hebt, maakt dit niet uit voor de situatie.

Voorbeeld
De Spaanse Maria woont al 7 jaar in Scheveningen, Nederland. Ze heeft zowel de Nederlandse nationaliteit als de Spaanse. Ze komt te overlijden. Maria heeft ten aanzien van de vererving van haar nalatenschap geen rechtskeuze uitgebracht. Op de vererving van haar nalatenschap wordt dus het Nederlandse recht toegepast. Maria woonde immers in Nederland waar haar gewone verblijfplaats was en had de Nederlandse nationaliteit. Dat ze ook nog de Spaanse nationaliteit had, maakt voor de situatie niets uit.

2. In deze situatie komen je land van nationaliteit en gewone verblijfsplaats niet overeen. Wanneer je op het moment van overlijden 5 jaar of langer woont in een land waar je niet de nationaliteit van hebt, dan is het recht van het land van je gewone verblijfplaats van toepassing. De gewone verblijfsplaats gaat voor de nationaliteit.

Voorbeeld
De Duitse Johan woonde al meer dan 10 jaar in Nederland toen hij kwam te overlijden. Johan heeft ten aanzien van de vererving van zijn nalatenschap geen rechtskeuze uitgebracht. Omdat de gewone verblijfplaats van Johan al meer dan 10 jaar Nederland is, is het Nederlandse recht van toepassing. Het maakt voor de situatie niet uit dat hij de Duitse nationaliteit heeft.

3. In deze situatie heb je niet de nationaliteit van het land waar je gewone verblijfsplaats hebt. Dit lijkt op regel 2, echter gaat deze regel om de situatie wanneer je minder dan 5 jaar hebt gewoond in het land waar je niet de nationaliteit van hebt. In die situatie is het recht van het land waar je de nationaliteit van hebt van toepassing. De nationaliteit gaat voor de gewone verblijfsplaats.

Voorbeeld
De Oostenrijkse Lukas woont 4 jaar in Nederland als hij komt te overlijden. Lukas heeft ten aanzien van de vererving van zijn nalatenschap geen rechtskeuze uitgebracht. Het Oostenrijkse recht zal van toepassing zijn op de vererving van Lukas’ nalatenschap. Hij had nog geen vijf jaar gewone verblijfsplaats in Nederland en alleen de Oostenrijkse nationaliteit.

Advocaat of notaris en internationaal privaat- en procesrecht

Door de verschillende rechtstelsels, verdragen en verordeningen is het lastig voor een particulier of bedrijf om precies te weten in welke situatie welk recht van toepassing is en welke rechter bevoegd is om over het geschil te oordelen. Schakel daarom bij vragen of onduidelijkheden op tijd een advocaat of notaris in!

Onze advocaten kunnen jou de juiste hulp bieden. Stel een vraag door hier te klikken! »»