Nadat een aantal brieven zijn binnengekomen, zullen er toch vragen ontstaan; waar heb ik recht op? Moet ik als kind ook belasting betalen? Kan ik nu al aanspraak maken op mijn erfdeel?

Leg direct je vraag voor aan een advocaat

Een advocaat en het kindsdeel

Je ouders zijn overleden en je bent als enig kind achterbleven. Wellicht is het prettig als iemand met jou alle stappen doorloopt die bij een nalatenschap komen kijken. Een advocaat komt op voor jouw belangen en zal dus elk document, bijvoorbeeld een testament of belastingformulier met jou doornemen. Indien gewenst zal hij ook de formulieren invullen en alle zaken die nog bij de verdeling komen kijken, in naam van jou kunnen verrichten. Een kindsdeel kan in bepaalde gevallen ook verschillen van andere kindsdelen binnen hetzelfde gezin indien de erflater dit in het testament heeft opgenomen. Dit kan leiden tot conflicten. Een advocaat kan tijdens dit conflict optreden als bemiddelaar zodat voorkomen wordt dat een rechter over dit conflict zal moeten beslissen. 

Hoe berekenen je een kindsdeel?

Het berekenen van een kindsdeel is een breed onderwerp. Een berekening kan verricht worden door een benoemde en aanvaarde executeur. Daarnaast kan het complex worden indien andere kinderen al zijn overleden, iemand is onterfd of een onbekende ook in het testament als erfgenaam is aangewezen.

Met testament

Indien de overledene een testament heeft opgesteld, is het vaak voldoende om een testament te volgen. De taal van een testament is in de meeste gevallen moeilijk te begrijpen. Een notaris zal samen met de jou als erfgename het testament doorlopen en uitlegt hoe de verdeling zal gaan plaatsvinden. Mocht je dit niet door een notaris willen laten doen of wil je graag een second opinion, dan zul je ook een erfrecht advocaat kunnen vragen.

De verdeling van een nalatenschap geschiedt dan aan de hand van de bepalingen die in het testament zijn beschreven. Het volgende voorbeeld maakt duidelijk hoe een verdeling aan de hand van een testament zal plaatsvinden;

Voorbeeld
Otto is overleden. Hij was niet getrouwd en had geen kinderen. Omdat hij duidelijk wilde maken aan wie zijn vermogen zou toekomen, heeft hij tijdens zijn leven een testament opgesteld. Dit testament wijst zijn nichtjes als erfgenamen aan. Karina krijgt ¾ deel van de erfenis en Fiona ¼. Daarnaast heeft hij een advocaat aangesteld als executeur. Nadat de advocaat Karina en Fiona heeft ingelicht over hun positie als erfgenamen en welk deel zij van het vermogen van Otto ontvangen, ontstaat er een conflict. Fiona is het niet eens met het feit dat Karina meer ontvangt. De moeder van de nichtjes legt aan de advocaat uit dat zij hier met Otto over heeft gesproken. Karina is een alleenstaande moeder met een ambitie om een eigen bedrijf te beginnen. Nadat haar man haar heeft verlaten voor een ander, is haar droom om een eigen bedrijf te beginnen in duigen gevallen. De advocaat leest de bepaling die in het testament is opgenomen en interpreteert deze als volgt; ‘1/4 is voor Fiona en ¼ is voor Karina. Het overige deel is een investering in het bedrijf van Karina, zodat haar droom verwezenlijkt kan worden’.

In bovenstaand voorbeeld wordt een duidelijk verschil gemaakt met de wettelijke verdeling van een nalatenschap. Echter blijkt hieruit ook dat een verdeling tot conflicten kan leiden. Het gebrek aan een duidelijke uitleg van de verdeling of een onjuiste interpretatie van de bepaling in het testament kan tot conflicten leiden, ondanks dat de verdeling al is vastgesteld.

Zonder testament

Indien er geen testament is opgemaakt, zal er een wettelijke verdeling plaatsvinden. Het volgende voorbeeld maakt duidelijk hoe een erfrechtelijke verdeling plaatsvindt:

Voorbeeld
Moeder Anita overlijdt. Zij laat haar man, Pieter, en hun 3 kinderen achter. Anita heeft geen testament opgesteld. Aangezien er niets op papier staat over de nalatenschap, vragen Pieter en zijn kinderen zich af hoe de erfenis verdeeld zal moeten worden. Ze kloppen aan bij een advocaat om een berekening voor hen te maken. Na een korte periode heeft de erfrechtadvocaat een mooie berekening voor hen gemaakt. Het volledige vermogen van Anita is €340.000,-. Aangezien Pieter en Anita in gemeenschap van goederen waren getrouwd, valt hier ook het vermogen van Pieter in. De advocaat stelt vast dat Pieter en zijn 3 kinderen alle vier erfgenamen van het vermogen zijn. Ten gevolge hiervan wordt ¼ van het vermogen van Anita aan een ieder toegekend; €85.000,- per persoon. Hierbij deelt hij mee dat Pieter het vermogen nog behoudt, maar dat de kinderen zich na het overlijden van Pieter €85.000,- mogen opeisen van Anita.

Hieruit blijkt dat een kindsdeel gelijk wordt gesteld met de partner van de overledene. Het enige verschil is het moment van opeisbaarheid. Dit is ter zekerheid van de partner. Indien een kindsdeel al meteen opeisbaar zou zijn, hebben zij de mogelijkheid om bijvoorbeeld het huis te verkopen, of zou Pieter bijna geen vermogen meer hebben als hij zelf niet meer werkt. Het kindsdeel dient namelijk op geld waardeerbaar te zijn.

Voorbeeld
Nadat de advocaat de berekening aan de erfgenamen heeft uitgelegd stelt Pieter een belangrijke vraag; hoe zit het met het deel dat Jan eigenlijk zou krijgen? Jan blijkt de overleden zoon van Anita en Pieter te zijn die vlak voor zijn overlijden vader was geworden van Guusje. De advocaat beantwoordt dit met een nieuwe berekening: Eigenlijk zouden er dan vijf erfgenamen zijn en dient het vermogen van €340.000,- gedeeld te worden door 5. Jan zou dus ook recht hebben op 1/5. Omdat Guusje wel nog leeft, zal het deel van Jan overdragen worden op Guusje, dus zij kan na het overlijden van Pieter €68.000,- uit de nalatenschap van Anita opeisen.

Uit het vervolg van de casus van Anita blijkt dat een kindsdeel onaantastbaar blijft. Ook al is het nog niet opeisbaar, zal het altijd een vordering op het nalatenschap blijven. Uit de wettelijke verdeling blijkt namelijk dat als ouders overlijden, de kinderen recht hebben op de nalatenschap. De vordering op de nalatenschap van Anita behoort tot de nalatenschap van Jan. Jan is overleden, dus zal zijn kind ook deze vordering erven.

Hoeveel belasting moet je over het kindsdeel betalen?

De vraag is in eerste instantie of je wel belasting moet je betalen. Dit hangt namelijk af van de hoogte van het vermogen waar je als erfgename recht op hebt. Indien het rond de €20.000 is, dan heb je kans dat dit binnen de vrijstelling valt. De hoogte van de vrijstel verandert ieder jaar, maar is altijd rond de €20.000 voor een kind van de erflater. Over dit gedeelte hoeft geen belasting betaalt te worden. Alles wat boven het vrijgestelde bedrag komt, dient belasting over betaald te worden. Bij het berekenen van een erfbelasting spelen enkele voorwaarden een rol. Het is daarom raadzaam om eerst een advocaat te raadplegen hoeveel belasting afgedragen zal moeten gaan worden. Er wordt namelijk een andere berekening toegepast als je bijvoorbeeld invalide bent of gepensioneerd. Om een overzicht te krijgen van alle uitzonderingen of uitleg van het belastingformulier van de belastingdienst te krijgen kan een erfrecht advocaat ook ingeroepen worden om in jouw naam de gegevens in te vullen.

Het kindsdeel bij gescheiden ouders

Je ouders zijn gescheiden en beiden hertrouwd. Wat gebeurt er dan als een van je ouders komt te overlijden? Hoe zit dit met jouw kindsdeel in de nalatenschap? Dit hangt af onder welke voorwaarden dat is getrouwd en welke bedingen hierin zijn opgenomen. Indien er sprake is van een verblijvingsbeding of een vruchtgebruik zal in alle gevallen het vermogen van jouw vader of moeder verblijven bij de stiefouder tot dat hij of zij overlijdt. Bij een vruchtgebruik wordt je as kind wel eigenaar, maar zal de stiefouder het goed nog mogen gebruiken. Hieruit blijkt dat je dus je kindsdeel niet zult kunnen opeisen.

In een testament kan worden bepaald dat een kindsdeel wel al eerder opgeëist kan worden. Dit wordt vaak gedaan op het moment dat ouders gaan hertrouwen. Om te voorkomen dat de erfenis in het vermogen van de stiefouder valt, zal een uitsluitingclausule opgenomen kunnen worden. Hierbij kan in het testament bepaald worden, dat de erfenis volledig toekomt aan de kinderen en dat de stiefouder niet kan worden beschouwd als langstlevenden. Hierdoor zal het kindsdeel op dat moment opeisbaar worden, met in achtneming van eventuele bedingen en voorwaarden.

Mocht er geen testament zijn opgemaakt of voorwaarden zijn opgenomen binnen voorwaarden van het huwelijk of in een samenlevingscontract, dan zal er aan de hand van de wet een verdeling plaatsvinden en wordt de stiefouder beschouwd als langstlevende. Het kindsdeel wordt dan pas opeisbaar op het moment dat de stiefouder komt te overlijden. 

Onterven

Er zijn verschillende redenen om een kind te onterven. Als je als kind onterfd bent is het van belang om te weten dat je dan nog aanspraak maakt op de legitieme portie. Je kunt als erflater dus niet je kind zodanig onterven dat hij of zij 0% van de nalatenschap zal ontvangen. De legitieme portie bestaat uit de helft van het vermogen dat je zou ontvangen als je niet zou zijn onterft. Stel dat je dus als enige van de 3 erfgenamen (partner van de overledene en 2 kinderen) bent onterft. Dan zou je normaal gesproken 1/3 van de nalatenschap erven. Je zult vanwege je onterving 1/6 ontvangen van de nalatenschap. De rest van de nalatenschap zal onder de partner en het andere kind worden verdeeld. Zij krijgen dus ieder ½ van het resterende vermogen.

Verjaringstermijn

Net zoals een berekening van het kindsdeel, dient bij het vaststellen van de verjaringstermijn ook vastgesteld te worden of de erflater een testament had opgesteld. Indien er sprake is van een testament wordt tevens gekeken naar de datum; vóór of na 2003. Het recht is namelijk na 2003 ingrijpend veranderd. Voor 2003 gold dat een kind zijn deel van de nalatenschap kon opeisen nadat de langstlevende kwam te overlijden. Hierbij wordt de nalatenschap op gewoonlijke wijze verdeeld en zal het deel dat aan het kind als erfgename behoort opeisbaar worden. In het testament wordt deze bepaling in de ouderlijke boedelverdeling opgenomen. Als er geen sprake was van een testament dan vóór 2003 de vordering al opeisbaar worden bij de langstlevende.

Na 2003
Een grote verandering is dat er nu een vordering opeisbaar wordt nadat de langstlevende is overleden of er nu wel of geen testament is opgesteld. Deze vordering is enkel opeisbaar is als een gedeelte van de waarde van het vermogen. Dit betekent dat je niet een gedeelte van een huis kunt opeisen, maar wel een gedeelte van de waarde van het huis. Op het moment dat een vordering opeisbaar wordt, zal een beroep op de waarde van het vermogen dat gelijk is aan het kindsdeel moeten worden gedaan. Dit dient binnen 5 jaar te worden gedaan. Als dit niet wordt gedaan, verlies je het recht om je op het kindsdeel of op zijn minste legitieme portie te beroepen. Dit geldt ook als je niet bekend was met het feit dat je ouder 5 jaar geleden is overleden.

Een vordering vervalt niet als de langstlevende het vermogen dat tot het kindsdeel werd berekend heeft opgemaakt. Je kunt ter voorkoming hiervan wilsrechten opnemen, zodat je bijvoorbeeld een goed kunt veilig stellen dat gelijk staat aan de waarde van het vermogen dat na het overlijden van de langstlevende kunt opeisen.

Er kan door ouders besloten worden om een erfdeel eerder uit te betalen. Dit wordt dan beschouwd als een schenking. Je kunt hiermee niet de erfbelasting ontduiken, omdat het deel aan belasting alsnog betaald dient te worden in een vorm van schenkingsbelasting. Hoe deze situatie precies in zijn werk gaat kun je het beste vragen aan een erfrecht advocaat. Zij kunnen immers ook een berekening van de schenkingsbelasting en/of erfbelasting opstellen.

Is het al bijna 5 jaar geleden en wil jij jou deel nog opeisen?

Plaats opdracht