Deze verdeling zou je uit handen kunnen geven, maar je kunt ook met enig advies de verdeling tot op zekere hoogte zelf verrichten.

Leg direct je vraag voor aan een advocaat

Een advocaat of notaris bij erfrecht

Dat een notaris betrokken wordt bij de verdeling van een nalatenschap volgt logischerwijs uit zijn functie. Je dient namelijk een akte van overlijden te hebben en vaak is er sprake van een testament. Beide documenten zijn enkel geldig indien zij zijn opgesteld door een notaris, omdat in de wet is bepaald dat dit notariële aktes zijn. Maar kan een advocaat ook betrokken worden bij een verdeling van de nalatenschap? Dit is inderdaad mogelijk en wordt ook vaak gedaan. Een conflict bij een verdeling van de nalatenschap is vaak onvermijdelijk. Een advocaat komt voor jouw persoonlijke belangen op en zal dit ook doen tijdens een verdeling van een nalatenschap. Stel dat je dreigt je huis te verliezen, omdat een naaste is overleden? Dit zijn zaken die snel geregeld moeten worden en daarbij een notaris je niet zal kunnen helpen.

De verdeling van een huurhuis

Het is mogelijk dat je als broer en zus beiden een huis erft van je ouders. Indien je ouders dit beschouwde als een huurhuis, bijvoorbeeld vakantiehuis, dan zul je dit ook als huurhuis erven. Hoe verdeel je een huurhuis dan? Er ontstaat namelijk medehuurderschap. Wie verkrijgt het huis? Op dat moment zal er een afweging gemaakt moeten worden. Deze afweging wordt voornamelijk gebaseerd op een woonbelang. Stel dat iemand al tijdens het leven van zijn naaste altijd het huis heeft bewoond, dan wordt er vaker aangenomen dat dit niet veranderd zal worden. Echter kan gesteld worden dat de andere erfgenaam geen medehuurder meer zal zijn, omdat hij niet aansprakelijk wilt zijn op het moment dat er een huurachterstand is.

Hierboven wordt een voorbeeld gegeven van het erven van een vakantiewoning. Indien het een huurwoning is die door de overledene werd bewoond, zal dit niet binnen de erfenis vallen. De kans is klein dat de woningstichting toestemming zal geven om een van de erfgenamen in het huis te laten wonen. Dit is enkel ter bescherming van de woningmarkt bij huurwoningen. In bepaalde gevallen zal echter toch toestemming aan een van de erfgenamen worden verleend.

Voorbeeld
Alfred woont al zes jaar bij zijn moeder, Hendrine. Zij heeft nooit de stap gezet om een woning te kopen, maar vond het prettig om het huis waarin ze verbleef te huren. Nadat ze is overleden wordt Alfred verzocht door de woningstichting een ander verblijf te zoeken. Alfred stapt naar de rechter om zijn verblijf in de woning veilig te stellen. De rechter gaat mee in zijn verzoek, omdat de woningstichting al zes jaar geleden toestemming hadden gegeven om de zoon in te schrijven op het adres bij zijn moeder. Daarnaast is zes jaar niet van korte duur waardoor de huurwoning beschouwd kan worden als ‘thuis’ van Alfred.

Wil jij na het overlijden van een van je dierbaren toch een huurwoning overnemen, dan kun je het beste advies inwinnen bij een advocaat. Waarschijnlijk zul jij jezelf dan wel een vraag stellen; Welke advocaat heb ik dan nodig, een erfrecht advocaat of een huurrecht advocaat? Deze vraag hoef je niet zelf te beantwoorden. Plaats hier je opdracht om in contact te komen met de advocaat die jou kan bijstaan.

Het verdelen van een kindsdeel

Er ontstaan veel vragen over het deel dat kinderen erven. Er zit namelijk een groot verschil tussen: een ouder leeft, geen ouder leeft en een van de kinderen is overleden. Op het moment dat nog een ouder leeft, zullen de kinderen een vordering op de ouder krijgen voor hun deel van de erfenis. Stel dat er maar 1 kind is; dan wordt de erfenis gedeeld door de overgebleven ouder, mits gehuwd of een geregistreerd partnerschap, en het kind. De ouder mag aan ½ van de erfenis eigenlijk niet komen, omdat deze min of meer gereserveerd is voor het kind. Maar de volledige erfenis zal wel bij de langstlevende vader of moeder verblijven.

Wat is dan het kindsdeel?

Dit is ½ dat het kind zal verkrijgen in deze situatie. In de meeste gezinnen zijn er meerdere kinderen. Dit betekent dat het deel ook onder deze kinderen verdeeld zal moeten worden. In het geval dat één gehuwde ouder of geregistreerde partner nog leeft, dan verkrijgt hij of zij altijd de helft. De rest van de helft wordt dan verdeeld tussen de kinderen. Dus als er twee kinderen zijn, verkrijgen zij een kindsdeel van 1/4 van het vermogen. Hier kun je bij testament een uitzondering maken. Je kunt in een testament een verdeling opstellen, maar dit mag niet lager zijn dan het deel dat verkregen zou worden als er wettelijk verdeeld zou worden.

Wat zijn de gevolgen als de langstlevende ouder toch besluit om het kindsdeel te verkwisten. Deze ouder heeft immers tot dat hij of zij overlijdt nog het vermogen in zijn of haar bezit. De kinderen maken pas aanspraak op dit vermogen vanaf het moment de langstlevende komt te overlijden. Om te voorkomen dat de langstlevende jouw kindsdeel verkwist, bestaat er de mogelijkheid om dat deel onder bewind te stellen. Daarnaast kun je ook je wilsrechten inroepen. Daarin kun je de eigendom van de erfenis opeisen. Dan mag de langstlevende het vermogen, bijvoorbeeld een huis, wel nog gebruiken maar dan wordt jij als kind eigenaar.

Voorschot na de erfenis

Er bestaat een mogelijkheid om een voorschot te verkrijgen op een deel van de erfenis. Dit is echter niet zonder reden mogelijk. Er dient een spoed eisend belang te zijn bij het verzoek. Het indienen van een verzoek tot voorschot op de erfenis kan worden ingediend bij een voorzieningenrecht. Om het moment van dit verzoek zal het vermogen dus nog vatbaar zijn voor verdeling en is het nog niet volledig verdeeld. Een rechter kan beoordelen of er daadwerkelijk een spoedeisend belang is. Hij dient hierbij rekening te houden met de gevolgen van het uitkeren van het voorschot. Wat voor effect heeft dit op bijvoorbeeld schuldeisers of andere erfgenamen?

Op het moment dat een voorschot zal worden toegewezen, rest de vraag of er niet aan elke erfgenaam een voorschot zou moeten worden toegekend. Op die manier zou de gelijkheid van de verdeling gewaarborgd worden. De rechter acht dit echter niet van belang op het moment dat een voorschot niet toereikend is aan het erfdeel. Als berekend is welk deel iedere erfgenaam verkrijgt, dan kan uit dat deel een voorschot aan een van de erfgenamen (of allemaal) al worden voldaan.

Een voorschot klinkt natuurlijk positief, maar ten aanzien van het bewijzen van het spoedeisend belang, het indienen van het verzoek en berekeningen over het erfdeel komt er toch veel bij kijken. Daardoor is het raadzaam om een advocaat te betrekken bij het indienen van een verzoek tot voorschot op de erfenis. 

Schenking als voorschot op erfenis

Uit bovenstaande blijkt dat er enkel met gewichtige redenen een voorschot kan worden gegeven op een erfenis. Het bewijs dient hier op de juiste manier gevoerd te zijn om je standpunt te kunnen verduidelijken. Vaak wordt er voorafgaand aan het overlijden een gedeelte van het vermogen geschonken. Mag dat? Dit is inderdaad toegestaan. Het probleem dat zich hierbij kan voordoen is dat er onrechtmatig wordt geschonken. Voor een schenking aan bijvoorbeeld kinderen, zijn geen wettelijke bepalingen. Een verdeling van de erfenis geschiedt naar de wet in gelijke delen.

Verdeling van de nalatenschap na overlijden

Wellicht denk je bij de verdeling van een erfenis aan een testament. Het is mogelijk dat een notaris zal spreken over een uiterste wilsbeschikking. Dit is enkel een juridische benaming voor een testament. Bij een verdeling zal de eerste vraag altijd zijn: is er sprake van een testament?

Met testament
Een testament wordt opgesteld tijdens je leven en hierin worden bepalingen opgenomen hoe het vermogen van de erflater zal worden verdeeld na overlijden. Een bekende bepaling die wordt opgenomen is: de langstlevende echtgenoot/geregistreerd partner verkrijgt het volledige vermogen dat voor verdeling van de erfenis vatbaar is. Indien een erflater en testament had opgesteld, geschiedt de verdeling naar aanleiding van de bepalingen die hierover zijn opgenomen. Dit kan dus ook betekenen dat een goede vriend van de erflater alles verkrijgt i.p.v. de echtgenoot.

Voor enkel de kinderen is er wel een ‘beschermingsbepaling’ opgenomen. Het is immers mogelijk om de kinderen te onterven. Zij hebben dat geen recht om mee te delen in de erfenis, maar zij maken wel aanspraak op de legitieme portie. Deze bepaling is in de wet opgenomen en daarvan kan niet binnen een testament worden afgeweken.

In het geval van een testament zou een advocaat voornamelijk van belang kunnen zijn bij het aanvechten, zoals in bovenstaand al staat beschreven.

Zonder testament
Indien iemand geen testament heeft laten opstellen bij de notaris, dan zal er een wettelijke verdeling plaatsvinden. Dit gaat volgens het versterferfrecht. Hierin is bepaald dat verdeling geschiedt door middel van het parentelen-stelsel:

1. De echtgenoot van de erflater tezamen met diens kinderen;
2. De ouders van de erflater met diens broers en zusters;
3. De grootouders van de erflater;
4. De overgrootouders van de erflater;

De ene parentele schakelt de volgende in het rijtje uit. Stel dat de erflater geen echtgenoot heeft, dus geen geregistreerd partnerschap of huwelijk, dan erven de kinderen. Heeft de erflater ook geen kinderen, zullen de ouders van de erflater erven. Indien er wel een echtgenoot is en er zijn ook kinderen, dan erven zij in gelijke delen. Het volgende voorbeeld maakt dit duidelijk:

Voorbeeld
Cornelis heeft geen testament opgesteld. Op 89 jarige leeftijd komt Cornelis plots te overlijden. Op dat moment heeft hij €566.000 euro op zijn bankrekening staan. Hij is weduwe en heeft 4 kinderen; Ardriana, Eva, Don en Boudewijn. Zij krijgen naar gelijke delen ieder 1/4 van het vermogen van hun vader, mits zij dit bedrag aanvaarden. Ieder krijgt dus €140.000 van de nalatenschap van hun vader.

Stel dat Ariana ook twee kinderen heeft. Vlak voordat Cornelis overleed, kwam Ariana na een noodlottig ongeval om het leven. De kinderen van Ariana treden dan op als plaatsvervangers voor het deel dat Ariana eigenlijk zou erven, dus zij zouden ieder 1/8 deel krijgen, namelijk de helft van het ¼ deel dat Ariana van de erfenis van Cornelis zou krijgen.

Wellicht wordt het nu complexer. Dit is dus de reden dat het raadzaam is een erfrecht advocaat om advies te vragen. Zij zijn bekend met deze verdelingstechniek en kunnen helpen met het opstellen van de verdeling. Stel dat Cornelis bijvoorbeeld ook niet enkel een bankrekening had, maar ook een huis, meubels, aandelen in een bedrijf en een auto? Hoe verdeel je dat dan? Alles wat van waarde is dient in gelijke delen te worden verdeeld. Gebeurd dit niet, dan heeft ieder van de kinderen, in de situatie van Cornelis, recht om zijn aandeel te vorderen. Op deze manier ontstaan vaak familiaire discussies. Deze discussies kunnen hoog oplopen en soms uitlopen tot een gerechtelijke procedure. Op het moment dat een erflater komt te overlijden en het vermogen dient te worden verdeeld, is het raadzaam om een advocaat bij deze verdeling te betrekken.

Leidt een conflict om een erfenis tot een rechtszaak?

De afwikkeling van de nalatenschap kan dus door een executeur, een of meerdere erfgename(n) of een notaris die uitleg over het testament geeft. Echter is het ook mogelijk om een vereffenaar te laten benoemen door de rechtbank. Een rechtbank zal een rol spelen;

• Als er een conflict met de Belastingdienst ontstaat over een schenking of belasting;
• Als de erfgenamen of belanghebbende het niet eens zijn met de verdeling;
• Bij het verwerpen of beneficiair aanvaarden van een nalatenschap.

Er wordt in de wet vanuit gegaan dat een erfenis wordt aanvaard. Dit is de reden dat een verwerping of beneficiair aanvaarding bij de griffie verklaard dient te worden. Deze verklaring dient je af te leggen bij de rechtbank van de laatste woonplaats van de overledene. Deze verklaring kun je ook simpelweg opsturen met de post. Mocht je hulp nodig hebben dan kan een advocaat de verklaring namens jou opstellen of je adviseren over de inhoud van de verklaring.

Mocht je als minderjarige een negatief saldo erven, dan kan de persoon die met het gezag over het kind bekleed is, een machtiging bij de kantonrechter aanvragen. Namens de minderjarige kun je dan de erfenis verwerpen. Dit is enkel mogelijk bij een negatief saldo.

Daarnaast zul je nog een procedure kunnen starten als je het niet eens bent met de verdeling van de nalatenschap. Hiervoor kun je aankloppen bij de kantonrechter of civiele rechter. Een advocaat die tijdens deze procedure voor jou belangen zal opkomen, weet bij welke rechter hij de stukken dient in te leveren en hoe dit in zijn werk gaat. Daarnaast dien je naast de keuze bij welke rechter nog eens te kiezen voor een uitgebreide procedure of een spoed eisende procedure.

Voorbeeld
Bas staat naar zijn weten als enige te boek als erfgename van zijn ouders. Nadat zijn vader, die al enkele jaren weduwnaar was, komt te overlijden blijkt dat zijn vader nog een erfgenaam in zijn testament heeft opgenomen. Dit blijkt de 24-jarige verpleegkundige van zijn vader, Thijs. Bas is niet bekend met de band die ze eventueel hebben opgebouwd, maar het lijkt hem onwaarschijnlijk dat zijn vader de helft van zijn vermogen aan zijn verpleegkundige wilt geven, te weten €55.000,-. Bas spant een rechtszaak aan tegen het deel dat Thijs van de erfenis kan vorderen.

Er is geen spoedeisend belang bij deze zaak. Dit geldt bijvoorbeeld enkel als in de nalatenschap een huis dient te worden verkocht dat nog door een persoon is bewoond. Aangezien het vermogen boven de €25.000,- ligt, zal de civiele rechter de zaak behandelen in een uitgebreide procedure. Tijdens deze procedure zal bewezen moeten worden waarom Thijs geen recht zou hebben op dit deel. Denk hierbij aan een medische verklaring waarin is gesteld dat de vader van Bas volledig dement is. Je vergroot je positie en de kans dat je de rechter kunt overtuigen van jouw standpunt als je tijdens deze procedure een gespecialiseerd advocaat in armen neemt.
Over conflicten met de belastingdienst zal in de tekst over belasting meer te lezen zijn. Hier zullen de oorzaken, de procedures en mogelijke oplossingen uiteengezet worden.

Ben jij het niet eens met de verdeling van de nalatenschap of wil je graag advies bij het opstellen van een verklaring?

Plaats opdracht