Euthanasie
Onder euthanasie wordt verstaan: het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander op verzoek van die persoon. Hieronder valt ook de hulp bij zelfdoding door een arts.
Euthanasie is een gevoelig gebied waar met zorgvuldigheid mee dient te worden omgegaan. De regelgeving over euthanasie is streng, er is weinig ruimte binnen de wettelijke vereisten.
Plaats direct je vraag
Als een patiënt een eind wil maken aan een ondraaglijk en uitzichtloos lijden, kan een arts een dodelijk medicijn toedienen. Ook als de patiënt zelf de medicijnen inneemt met hulp van zijn arts is er sprake van euthanasie. Er moet wel een medische grondslag zijn, een arts is de enige die bevoegd is om hulp bij zelfdoding te bieden. Maar een arts is niet verplicht het euthanasieverzoek uit te voeren. Dit volgt uit een belangenconflict. Een arts heeft twee verplichtingen tegenover zijn patiënten, hij moet het lijden verlichten en ze in leven houden. De tweede plicht is in strijd met euthanasie. Daardoor is het toegestaan dat een arts een euthanasieverzoek weigert. Wel mag de patiënt verwachten dat zijn arts hem doorverwijst naar een college die wellicht wel het verzoek wil uitvoeren.
Wat houdt euthanasie door onbevoegde in?
Het onbevoegd plegen van euthanasie valt onder geweldsdelicten. Alleen artsen mogen helpen bij zelfdoding of euthanasie uitvoeren. Volgens de euthanasiewet is het niet toegestaan om een ander te doden, ook niet indien diegene daar zelf om heeft gevraagd. Als je geen arts bent pleeg je een strafbaar feit en kan je vervolgd worden door het Openbaar Ministerie (OM).
Echter ook een arts kan vervolgd worden voor hulp bij zelfdoding of het uitvoeren van euthanasie. Je kunt vervolgd worden als er een redelijk vermoeden van schuld bestaat dat je artikel 293 van het Wetboek van Strafrecht hebt overtreden. Ook 'onzorgvuldig handelen' kan leiden tot een vermoeden van schuld.
De Wet Toetsing Levensbeëindiging (WLT) is hier van toepassing. In deze wet staat dat de artsen een beroep kunnen doen op bijzondere strafuitsluitingsgronden. Deze zijn opgenomen in het wetboek van strafrecht. Op onzorgvuldig uitgevoerde euthanasie staat een strafmaximum van 12 jaar. Als hulp bij zelfdoding bewezen wordt, kan dat leiden tot 3 jaar gevangenis.
Wat zijn de wettelijke vereisten voor het plegen van euthanasie?
Er moet sprake zijn van een verzoek van een patiënt wil er sprake zijn van euthanasie. Dit verzoek moet worden vastgelegd in een wilsverklaring. In deze wilsverklaring mag de patiënt ook meedelen hoe hij wil dat de euthanasie wordt uitgevoerd. De arts moet rekening houden met zorgvuldigheidseisen. Deze worden hieronder worden besproken.
- De arts moet de overtuiging hebben gekregen dat zijn patiënt ondraaglijk en uitzichtloos lijdt. Uitzichtloosheid wordt objectief vastgesteld. Er moet sprake zijn van een ziekte die het lijden veroorzaakt en niet te genezen is. Daarnaast moet het niet mogelijk zijn om de pijn te verzachten. De ondraaglijkheid is moeilijker vast te stellen dan de uitzichtloosheid. Het is namelijk erg persoonsgeboden. Hierbij wordt gekeken naar de psychische draagkracht, persoonlijkheid van de patiënt, actuele situatie en toekomstperspectief;
- De arts heeft de overtuiging dat het verzoek van de patiënt vrijwillig en weloverwogen was;
- De arts heeft de patiënt van alle informatie voorzien over de huidige situatie en het toekomstperspectief;
- De arts heeft minstens 1 andere arts geraadpleegd die de patiënt ook daadwerkelijk heeft gezien. Deze arts moet zijn oordeel over de situatie schriftelijk geven;
- De arts moet hulp bij zelfdoding of levensbeëindiging zorgvuldig uitvoeren.
De arts die de euthanasie heeft uitgevoerd moet dit melden bij de gemeentelijke lijkschouwer. Indien een arts dit niet doet handelt hij strafbaar.
Wie mag euthanasie aanvragen?
Van euthanasie kan alleen sprake zijn als het op verzoek van de patiënt is. Hierbij moet de patiënt wilsbekwaam zijn of een wilsverklaring hebben opgesteld. In een wilsverklaring zou de patiënt kunnen opnemen dat hij in de toekomst euthanasie wil laten uitvoeren.
1. Euthanasieverzoek bij Minderjarigheid
Een kind onder de 12 jaar kan geen euthanasie plegen. Vanaf 12 jaar kan een minderjarige een verzoek indienen. Tot het kind de 16-jarige leeftijd heeft bereikt is instemming van de voogd of ouders nodig.
Jongeren van 16 en 17 jaar mogen de beslissing zelf nemen. Wel moeten artsen de verzorgers of ouders bij het besluit betrekken. Vanaf 18 jaar mag iemand zelf euthanasie vragen en hoeft de arts de ouders of verzorgers niet bij het verzoek te betrekken.
2. Euthanasieverzoek en dementie
In Nederland is het toegestaan om bij dementie euthanasie aan te vragen. Bij dementie kan er namelijk sprake zijn van een ondraaglijk en uitzichtloos lijden, wat vaak zal zien op de psychische gesteldheid van de patiënt. Dit wil echter nog niet zeggen dat iedereen ook hulp bij zelfdoding krijgt.
In praktijk wordt er nog niet vaak euthanasie toegepast bij dementie. Ze kunnen namelijk alleen nog overtuigd worden wanneer ze nog in gesprek kunnen met de patiënt. De patiënt moet dus nog wilsbekwaam zijn en zijn wens kunnen verwoorden.