Leg direct je vraag voor aan een advocaat

Aansprakelijkheidsrecht – onrechtmatige daad

Artikel 6: 162 BW luidt:

Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.

Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.

Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.

Een schadevergoeding op grond van de onrechtmatige daad kan, aldus, alleen tot stand komen als sprake is van:

• een onrechtmatige gedraging
• toerekenbaarheid van de daad aan de dader
• schade
• een causaal verband tussen daad en schade
• relativiteit

Een gedraging kan op het oog overduidelijk onrechtmatig zijn, maar hoeft dit in juridische zin niet per se te zijn. De gedraging kan gerechtvaardigd zijn, bijvoorbeeld door overmacht, noodweer of het uitvoeren van een (bevoegd) ambtelijk bevel.

Is de onrechtmatige gedraging vastgesteld, dan volgt de vraag of de dader de bewuste gedraging is toe te rekenen. Anders gezegd – zie hierboven, lid 3 – is de bewuste daad te wijten aan zijn schuld (1) of aan een oorzaak (2) welke krachtens de wet (3) of de in het verkeer geldende opvattingen (4) voor zijn rekening komt? Bij deze toets onderscheidt de wetgever risicoaansprakelijkheid en schuldaansprakelijkheid.

Volgende stap betreft de schade. Zonder schade geen onrechtmatige daad. De wet spreekt van twee soorten schade, namelijk ‘vermogensschade’ en ‘ander nadeel’. De eerste, vermogensschade, is financieel van aard. Je lijdt verlies en dus financiële schade. Ander nadeel gaat over immateriële schade die gecompenseerd moet worden. Denk aan lichamelijk letsel of de aantasting van jouw goede naam.

Dan het causaal verband. Bijbehorende vraag in deze: is de schade ontstaan – enkel en alleen – door de betreffende gedraging? Ook deze vraag moet positief beantwoord worden wil het tot een schadevergoeding door onrechtmatige daad komen.

Tot slot het vereist van de relativiteit, dat bepaalt dat ‘geen verplichting tot schadevergoeding bestaat, wanneer de geschonden norm niet strekt tot bescherming tegen schade zoals de benadeelde die geleden heeft.’ Er moet, kortom, een relatie zijn tussen de schade en het beschermde belang. Milieuwetgeving, bijvoorbeeld, ziet niet op de bescherming van jouw vermogensbelangen. Een schadevergoeding uit onrechtmatige daad zal, in dit voorbeeld, dus niet makkelijk tot stand komen. 

Bovenstaande is een vrij technische toelichting op de onrechtmatige daad en de wijze waarop aansprakelijkheid en schadevergoeding getoetst worden. Vanwege de vele factoren is het vaak best lastig om een persoon, een bedrijf of de overheid ronduit aansprakelijk te stellen en bijbehorende schadevergoeding te innen. Andersom geldt dat, wanneer je aansprakelijk gesteld wordt voor een onrechtmatige daad, er allicht omstandigheden zijn die de aansprakelijkheid kunnen ‘verzachten’. En daarmee de schadevergoeding drukken.

Een advocaat kan je adviseren en een inschatting geven van jouw kansen. Is het slim om een rechtszaak te starten of moet je aansturen op een schikking? Wat is de positie van de wederpartij? Moet je voor jouw kwestie een advocaat in de arm nemen of kun je het af met een jurist van je rechtsbijstandverzekeraar? Nuttige vragen die samen een beeld geven van jouw juridische positie.

Plaats opdracht

De advocaten die matchen met jouw opdracht – in ieder geval: kennis hebben van aansprakelijkheid en schadevergoeding – sturen jou een reactie. Je vergelijkt en kiest een advocaat die bij je past.