Plaats direct je vraag

Aansprakelijkheid en een advocaat

De contractuele aansprakelijkheid speelt pas een rol, als er daadwerkelijk een overeenkomst is gesloten. Een overeenkomst is enkel een andere benaming voor contract. Hierin leggen partijen afspraken vast waardoor een verplichting ontstaat deze na te komen. Het sluiten van een overeenkomst valt onder het algemeen verbintenissenrecht, met andere woorden het contractenrecht. Je kunt een overeenkomst mondeling of schriftelijk overeenkomen. Vanuit het recht wordt veel vormvrijheid toegekend bij het aangaan van een overeenkomst. Dit is niet alleen gericht op de vorm in de zin van mondeling of schriftelijk, maar ook inhoudelijk. Indien een situatie ontstaat dat niet duidelijk in de overeenkomst is beschreven, zal een conflict vaak onvermijdelijk zijn. Hierbij kan een mediator betrokken worden, zodat het conflict wordt afgehandeld voordat het leidt tot een rechtszaak. Mocht een mediation geen oplossing bieden, zou een advocaat een oplossing kunnen bieden.

Wanneer ben je contractueel aansprakelijk?

Contractuele aansprakelijkheid zal ontstaan op het moment dat een overeenkomst, mondeling of schriftelijk, niet wordt nagekomen. Door het sluiten van de overeenkomst ontstaat voor beiden partijen de verplichting om de overeengekomen afspraken na te komen. Als een van de partijen niet aan zijn verplichting voldoet, zal sprake zijn van een wanprestatie. Er dient dan, zoals artikel 6:74 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt, een tekortkoming in de nakoming te zijn. Als deze tekortkoming schade heeft aangebracht, zal deze door de veroorzaker vergoed moeten worden op grond van voornoemde artikel. Met andere woorden: je bent contractueel aansprakelijk voor de geleden schade, waardoor een verplichting tot het vergoeden van de schade ontstaat.

Aan de contractuele aansprakelijk worden echter wel nog aanvullende voorwaarden gesteld. Het voldoen van een schadevergoeding kan enkel ontstaan voor een de schuldenaar als het onmogelijk is om op een andere manier de schade te herstellen.

Voorbeeld
Nick verzamelt al enkele jaren special editions van whisky. Hij heeft ze allemaal in een vitrine kast neergezet, zodat ze beschermd worden. Op een avond is hij aan het werk en zijn broertje, Raf is alleen thuis met een aantal vrienden. Hun ouders zijn al 2 weken op vakantie en het boodschappen doen schiet er een beetje in. Raf besluit dat het drinken van een fles whisky van Nick wel voor enige gezelligheid zal zorgen. Hij ziet vier flessen van dezelfde soort staan en verwacht dat het niet zal opvallen als hij er een van aanbreekt. Als Nick thuis komt en de ontbrekende fles whisky ziet, is hij woedend. Hij had een overeenkomst gesloten met een whisky handelaar die de complete collectie wilde overnemen voor €8.000,-. Als de collectie niet compleet is, zal Nick maar €850,- per fles ontvangen. De handelaar had op de collectie gerekend en had het geld van €8.000,- al overgemaakt. Aangezien Nick de overeenkomst niet meer kan nakomen, vordert de handelaar €8.000,- en daarbovenop een schadevergoeding.

Aangezien Nick niet de veroorzaker is van de schade, kan hij wel worden aangesproken op grond van een wanprestatie? Wanprestatie kan enkel worden ingeroepen tussen partijen die een overeenkomst hebben gesloten. In de situatie waarin Nick zich bevindt, zal inderdaad de verplichting op hem rusten om de whisky collectie te leveren. Het nakomen van deze verplichting is door het handelen van Raf blijvend niet meer mogelijk. De collectie zal niet meer in waarde stijgen en de handelaar heeft hier wellicht op gerekend. Aangezien Nick meer had moeten doen om de collectie beschermen, zal de schade toerekenbaar zijn aan hem. Nick wordt aansprakelijk gesteld voor de schade die de handelaar heeft geleden door de tekortkoming in de nakoming.

Nick zal het waarschijnlijk niet eens zijn met het feit dat de schadevergoeding op hem wordt verhaald, terwijl Raf uiteindelijk de schade heeft veroorzaakt. Aangezien Raf geen overeenkomst had gesloten, kan hij niet op grond van wanprestatie worden aangesproken. Nick kan echter wel stellen dat Raf een onrechtmatige daad is begaan door het drinken van de fles whisky. Een onrechtmatige daad is dus niet gebaseerd op een contractuele aansprakelijkheid.

Wanneer kun je contractueel aansprakelijk uitsluiten?

Stel dat er schade is ontstaan aan het product waarover een overeenkomst is gesloten. Hoogstwaarschijnlijk zal de schuldeiser zich beroepen op wanprestatie. Het wetsartikel, artikel 6:74 van het Burgerlijk Wetboek, heeft echter een uitzondering opgenomen. Als er geen sprake is van toerekenbaarheid van de partij die de schade heeft veroorzaakt, zal er geen verplichting ontstaan tot het vergoeden van de schade. Toerekenbaarheid wordt echter al redelijk snel aangenomen. Als er een oorzaak-gevolg relatie bestaat, met andere woorden een causaal verband, dan wordt verondersteld dat de schade aan de veroorzaker is toe te rekenen. Een uitzondering op deze toerekenbaarheid is overmacht.

Er is sprake van overmacht als aan de voorwaarden van artikel 6:75 van het Burgerlijk Wetboek is voldaan. Er dient wederom een tekortkoming in de nakoming te zijn. Het verschil is echter dat deze nakoming niet toe te rekenen is, omdat er geen verwijt gemaakt kan worden aan de schuld. Er moet dus aangetoond kunnen worden dat iemand niet verwijtbaar heeft gehandeld. Dit blijkt vaak uit algemene opvatting; men vindt dat iets niet aan die persoon toegerekend kan worden gezien de omstandigheden van het geval.
Aangezien het op een algemene opvatting gebaseerd kan zijn, is het bewijzen van overmacht moeilijk. Een advocaat heeft hier ervaring mee en weet welke omstandigheden van belang zijn om tot een overweging van overmacht te komen.

Wat zijn de voor- en nadelen van een mondelinge overeenkomst?

Als een overeenkomst mondeling wordt afgesloten, zal het moeilijker zijn dat hier sprake is van een overeenkomst. De wederzijdse verplichtingen die noodzakelijk zijn om van een overeenkomst te kunnen spreken, moeten uit handelingen blijken. Het volgende voorbeeld maakt duidelijk hoe onzeker een mondelinge overeenkomst kan zijn:

Voorbeeld
Op een zomermiddag besluit Frida dat ze graag ook een klein zwembad in de tuin zou willen. Aangezien het diezelfde middag al bijna 30 graden worden, wilt ze niet veel langer meer wachten. Na twee winkel te hebben gebeld en twee keer hetzelfde afwijzende antwoord te hebben gekregen, besluit ze om haar buurvrouw te bellen. Ze weet dat de buurvrouw zelden in haar tuin te vinden is en al geen jaren meer een zwembad in gebruik heeft. Frida vraag of ze het zwembad mag overkopen. De buurvrouw is enthousiast, want ze gebruikte het zwembad toch niet meer. De prijs is nog niet overeengekomen, maar de buurvrouw geeft het zwembad alvast aan Frida zodat ze er dezelfde dag nog gebruik van kan maken.

Frida heeft enkele dagen plezier van het zwembad, maar helaas is het zwembad te erg verouderd waardoor er enkele lekkages zijn ontstaan. Ondertussen heeft ze een goedkoop nieuw zwembad gevonden, waardoor ze het oude niet meer nodig heeft. Ze brengt het zwembad terug naar de buurvrouw. Helaas wil zij deze niet aannemen. Ze verklaart dat Frida het zwembad heeft gekocht en dat ze nog wacht totdat er een aankoopbedrag wordt betaald. Frida stelt echter dat het zwembad was geleend en dat zij dus niet verplicht is tot betaling.

Deze situatie roept enkele vragen op: wie heeft gelijk? Het object van de overeenkomst is beschadigd, wie vergoed de schade? Er is geen aankoopbedrag betaald, is er dan wel een overeenkomst? Kan Frida het zwembad teruggeven aan de buurvrouw? Hoe kunnen Frida en de buurvrouw bewijzen op grond van welke overeenkomst het zwembad is overgedragen op Frida?

Al deze vragen kunnen worden beantwoord door een advocaat die gespecialiseerd in het verbintenissenrecht. In bovenstaand voorbeeld zullen veel vragen binnen het contractenrecht behandeld worden. De vraag betreffende de schade zal binnen het contractuele aansprakelijkheidsrecht worden beoordeeld. Hoe dit precies zit en welke regels en maatstaven hieraan verbonden zijn, kan door een advocaat duidelijk worden uitgelegd.

Wat kan worden beschouwd als een schriftelijke overeenkomst?

Indien een overeenkomst schriftelijk geschiedt, zal dit vormvrij zijn. Dit houdt in dat het niet uitmaakt of een overeenkomst op een post-it is geschreven, of dat een notaris een rol heeft gespeeld. De meest voorkomende overeenkomsten zijn de koopovereenkomst, huurovereenkomst en de arbeidsovereenkomst. Een koopovereenkomst wordt al snel gesloten, zoals het doen van boodschappen. Het bonnetje kan worden beschouwd als het bewijs dat er is gekocht en geleverd, de verplichtingen die uit deze overeenkomst voortvloeien. Hieruit blijkt dus, dat een schriftelijke overeenkomst zal zorgen voor bewijs over de afspraken die zijn gemaakt. Als iemand zijn verplichting niet nakomt, zal de contractuele aansprakelijkheid worden vastgesteld door de overeenkomst als bewijs te gebruiken.

Er zijn echter ook overeenkomsten die schriftelijk worden opgesteld, maar alsnog voor veel onduidelijkheid kunnen zorgen. Zo worden algemene voorwaarden niet altijd gelezen en mist de inhoud van een overeenkomst van aanneming van werk aan een duidelijke omschrijving van de opdracht.

Door onduidelijkheden kan de vraag naar contractuele aansprakelijkheid een grijs gebied zijn. Een schriftelijke overeenkomst kan de positie versterken (of verzwakken), maar een advocaat zou voornamelijk zijn rechtelijke kennis kunnen toepassen bij het interpreteren van de overeenkomst. Daarnaast kan hij adviseren over het opstellen van een overeenkomst, zodat onduidelijkheden voorkomen kunnen worden. Een advocaat zal dus zorgen voor een minder grijs gebied wat betreft de contractuele aansprakelijkheid.

Wat zijn de gevolgen van contractuele aansprakelijkheid

Uit het bovenstaande blijkt dat het mogelijk is om schadevergoeding te vorderen van iemand die contractueel aansprakelijk is. Echter worden er meerdere mogelijkheden binnen het recht geboden om deze tekortkoming in de nakoming te herstellen. De schuldeiser heeft de volgende mogelijkheden:

• Nakoming van de overeenkomst vorderen. Dit betekent dat er iets veranderd, maar dat je bijvoorbeeld herinneringsfacturen stuurt in de hoop dat de ander nog zijn verplichting tot betaling nakomt. 
• De overeenkomst ontbinden. Dit houdt in dat je besluit dat je de overeenkomst niet meer wilt voltooien. Als de ander persoon niet is nagekomen en jij ontbindt, dan geldt een verplichting om de situatie te brengen zoals hij was voorafgaand aan de overeenkomst.
• Zijn eigen prestatie opschroten totdat de wederpartij aan zijn verplichtingen heeft voldaan. Stel dat jij al vooraf hebt geleverd, maar de koopprijs nog niet is voldaan. Je kunt het geleverde dan weer terugvorderen en wachten met leveren. Als de koopprijs toch nog wordt voldaan, kun je het alsnog rechtsgeldig overdragen. 
• Het uitoefenen van het retentierecht. Waarbij jij als opdrachtnemer het product onder je houdt, totdat de ander zijn verplichting heeft voldaan.

Het vorderen van schadevergoeding kan ook in verschilden vormen. Denk hierbij aan een boete of een boete over de rente. Er kan ook sprake zijn van een volledige schadevergoeding, waarbij de geleden schade onherstelbaar is en de waarde van de schade in geld als vordering wordt ingediend. Hierbij moet de schuldeiser wel bewijzen dat de vordering van de schadevergoeding inderdaad de waarde van de geleden schade is.

Plaats opdracht