Leg direct je vraag voor aan een advocaat

Wat is het verschil tussen moord, doodslag & dood door schuld?

Elke keer wanneer iemand door toedoen van een ander persoon om het leven komt, of er sprake is van verdachte omstandigheden rondom de dood van een persoon, wordt er in Nederland door politie en justitie onderzoek gedaan naar de omstandigheden waarin deze gebeurtenis plaats heeft gevonden. Afhankelijk van deze omstandigheden wordt de aanklacht tegen de verdachte bepaald. Je kunt in zo’n geval van grofweg drie soorten misdrijven beschuldigd worden: moord, doodslag of dood door schuld.

Wat is dood door schuld?

Het belangrijkste verschil met moord en doodslag is dat iemand die verdacht wordt van dood door schuld, nooit de intentie heeft gehad om iemand anders om het leven te brengen. Je kunt worden beschuldigd van dood door schuld als door jouw handelen (of niet-handelen) iemand komt te overlijden, terwijl aantoonbaar is dat jij geenszins de intentie hebt gehad om de ander om het leven te brengen. Vaak is er bij een beschuldiging van dood door schuld sprake van nalatig of risiciovol gedrag van de verdachte. In het wetboek van strafrecht (artikel 307) is staat over dood door schuld het volgende vermeld:

1. Hij aan wiens schuld de dood van een ander te wijten is, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste 2 jaren of geldboete van de vierde categorie.
2. Indien de schuld bestaat in roekeloosheid, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste 4 jaren of geldboete van de vierde categorie.

Zoals duidelijk is aangegeven in het wetsartikel zijn twee zaken van evident belang bij de beoordeling van de mate van schuld bij door dood schuld, namelijk in hoeverre er sprake is van roekeloos/risicovol gedrag van de verdachte en in welke mate je je bewust was van deze risico’s en desondanks deze risico’s toch bent doorgegaan met de handeling.

Voorbeeld van dood door schuld

Een van de bekendste zaken waarbij in Nederland een veroordeling voor dood door schuld is uitgesproken door een rechter, is het zogeheten verpleegster-arrest. Deze zaak speelde begin jaren ’60 in Nederland. Tijdens een operatie gaf de verpleegster in kwestie de verkeerde vloeistof aan. Deze vergissing had gruwelijke gevolgen, omdat de inhoud van het flesje dat ze aangaf adrenaline bevatte. De chirurg, die ervan uitging dat er een vloeistof in zat die heilzaam voor de patiënt was, spoot de adrenaline in, waardoor de patiënt kort daarop stief.

De verpleegster werd verdacht van dood door schuld. Door haar nalatigheid (het aangeven van het verkeerde flesje) was de patiënt komen te overlijden. Echter is het nooit de bedoeling geweest van de verpleegster om de patiënt adrenaline toe te dienen. Toch had ze zich bewust moeten zijn van de risico’s; en kan haar verweten worden dat ze nalatig heeft opgetreden. De rechtbank heeft haar in deze zaak veroordeeld tot het betalen van een boete van 100 gulden. Maar met de ernst van deze strafmaat geeft de rechtbank tegelijkertijd ook aan dat hoewel de verpleegster laakbaar heeft gehandeld, het wel degelijk om een vergissing ging. Heel anders is het wanneer je iemand in een opwelling om het leven brengt. Dan spreekt men van doodslag.

Wat is doodslag?

Als je iemand in een opwelling om het leven brengt, is sprake van doodslag. In een zeer hoogoplopende ruzie met je echtgenoot, zie je ineens een broodmes op tafel liggen. In een vlaag van verstandverbijstering pak je het mes en steekt. Hij of zij overlijdt aan de messteek. Je hebt zodoende het risico genomen dat je iemand zou doodsteken. Toch ben je die ochtend - vermoedelijk - niet opgestaan met het idee om ruzie te maken met je vrouw, laat staan om haar met het broodmes te steken. Maar op het moment dat je steekt is er wel sprake van opzet (je steekt immers om iemand te verwonden), ook al was voorbedachte rade afwezig. Dit is een belangrijk verschil met moord.

Het voorbeeld van hierboven noemt men ook wel “gewone” doodslag. De situatie waarin de doodslag heeft plaatsgevonden is niet specifiek risicovoller dan elke andere situatie waarin dit niet gebeurde. Er is echter ook een bijzondere vorm van doodslag, die gekwalificeerde doodslag heet. Dit is bijvoorbeeld het geval als je iemand doodschiet tijdens een gewapende overval: het is niet de intentie geweest om met het wapen iemand te doden, maar er was sprake van extra risico doordat er een wapen aanwezig was tijdens de overval. Gekwalificeerde doodslag wordt in Nederland strenger veroordeeld dan de reguliere doodslag.

In het wetboek van strafrecht (artikel 287 & 288) wordt doodslag als volgt gedefinieerd:

‘Hij die opzettelijk een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan doodslag, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie. Doodslag gevolgd, vergezeld of voorafgegaan van een strafbaar feit en gepleegd met het oogmerk om de uitvoering van dat feit voor te bereiden of gemakkelijk te maken, of om, bij betrapping op heter daad, aan zichzelf of andere deelnemers aan dat feit hetzij straffeloosheid hetzij het bezit van het wederrechtelijk verkregene te verzekeren, wordt gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.’

In dit wetsartikel is duidelijk te zien dat er een groot verschil in strafmaat zit tussen enerzijds dood door schuld en reguliere doodslag (maximumstraffen van vier jaar tegenover vijftien jaar), maar dat gekwalificeerde doodslag nog veel zwaarder wordt veroordeeld (namelijk maximaal dertig jaar).

Voorbeeld van doodslag

Een recent bekend voorbeeld van doodslag is de veroordeling van Andre F. Deze F. is veroordeeld voor doodslag van zijn huisbaas Kees Witteveen. De verdachte heeft een verleden van geweldsdelicten in combinatie met drugsgerelateerde problemen. Het slachtoffer, de kaasboer Kees Witteveen, had F. en zijn zwangere vriendin onderdak geboden in zijn huis. Dit deed hij vaker voor mensen die op straat waren komen te staan. In mei 2014 werd het slachtoffer thuis dood aangetroffen. Zijn schedelpan was met veel geweld ingeslagen. Al vrij snel daarna werd F. opgepakt. Op zijn kleding werden bloedsporen van het slachtoffer aangetroffen en er was veel directe bewijslast waardoor duidelijk werd dat F. Kees Witteveen had doodgeslagen. Er was echter sprake van doodslag en niet van moord, omdat nooit bekend is geworden met welk motief F. het slachtoffer heeft omgebracht en er niet bewezen kon worden of er sprake was van een vooropgezet plan van F. Om die reden is F. veroordeeld voor reguliere doodslag en veroordeeld tot een celstraf van 10 jaar cel.

Wat is moord?

Men spreekt van moord wanneer je iemand om het leven brengt en dat van te voren ook van plan was. In juridische termen heet dit voorbedachte rade. Anders dan doodslag, waarin je in opwelling iemand om het leven brengt, is het bij moord van te voren gepland om het slachtoffer om te laten komen. Een voorbeeld hiervan is in de auto stappen met een geladen pistool om vervolgens het slachtoffer dood te schieten. Was je in auto gestapt met een ongeladen pistool en overleed het slachtoffer na een klap op het hoofd met de kolf van het pistool, dan spreekt men van doodslag. Ziehier het onderscheid. In de praktijk blijkt het lastig te zijn om voorbedachte rade te bewijzen. Immers, de grens tussen een opwelling en koele berekening is vooral een interne kwestie en is moeilijk met bewijs te staven. Mocht echter bewezen worden geacht dat je met voorbedachte rade iemand om het leven gebracht hebt, dan is de strafmaat aanzienlijk zwaarder dan bij (gekwalificeerde) doodslag. Het wetboek van strafrecht (artikel 289) definieert moord als volgt:

‘Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.’

Voorbeeld van moord

Een van de bekendste moorden die Nederland de afgelopen jaren heeft opgeschrikt, is de moord op Pim Fortuyn. Fortuyn was een politicus die leek af te stevenen op een grote verkiezingsoverwinning bij de verkiezingen van 2002. Op 6 mei 2002 werd Fortuyn doodgeschoten op een parkeerplaats bij een TV studio in Hilversum. Vrijwel direct na deze gebeurtenis, werd de dader, Volkert van der G. opgepakt. Los van de gigantische (politieke) gevolgen die deze zaak gehad heeft, is het vanuit juridisch oogpunt interessant, omdat de voorbedachte rade evident aanwezig was bij Van der G.

Van der G. heeft in de rechtbank verklaard dat hij niet kon leven met een eventuele verkiezingoverwinning van de partij van Fortuyn. Hij zag Fortuyn en diens ideëen als een bedreiging voor zijn toekomst en voor de toekomst van Nederland. Van der G. verklaarde op de bewuste 6 mei naar Hilversum te zijn afgereisd met het doel om Pim Fortuyn dood te schieten. Op deze wijze kon hij voorkomen dat Fortuyn aan de macht zou komen. Van der G. heeft dus geenzins uit een opwelling gehandeld, maar heeft van te voren bedacht dat hij Fortuyn om het leven wilde brengen. Dit wordt door het Nederlandse rechtsysteem als de zwaarste mogelijke vorm van levensbeëindiging die wij in Nederland kennen. Van der G. is dan ook veroordeeld voor een enkelvoudige moord met voorbedachte rede. Hij is veroordeeld tot 18 jaar cel en is in 2014 vrijgelaten nadat hij tweederde van zijn celstraf had uitgezeten (wat gebruikelijk is in Nederland bij goed gedrag).

Wat moet ik doen als ik verdacht word van moord, doodslag of dood door schuld?

Het feit dat je wordt verdacht, betekent uiteraard nog niet dat je schuldig bent. Wel is het verstandig om de volgende stappen uit te voeren wanneer je verdacht wordt:

1. Neem zo snel mogelijk een advocaat in de arm.
2. Praat pas met de politie als je met je advocaat hebt gesproken.
3. Blijf rustig en probeer je hoofd koel te houden. Maak de zaak niet erger dan deze nu al is.

Waar je ook van beschuldigd wordt, je hebt altijd recht op verdediging. Wij helpen je met het zoeken naar de juiste advocaat voor jouw zaak.

Plaats direct je vraag

Wij gaan direct over tot actie en zoeken de best passende advocaat voor jouw zaak. Immers, in Nederland ben je pas schuldig op het moment dat een rechtbank je schuldig bevonden heeft.