Dit betekent dat er mogelijkheden bestaan tot het indienen van een verzoek tot leveren van bewijs of om iemand aan te houden voor uitlevering of overlevering.

Plaats direct je vraag

Gearresteerd in het buitenland, wat nu?

Het is Machiel Kuijt overkomen. Hij werd gevangen genomen op verdenking van heroïnesmokkel en veroordeeld tot levenslang. Hij heeft 10 jaar vastgezeten in een gevangenis in Thailand. Na deze periode werd er een verdrag tussen Nederland en Thailand gesloten dat de mogelijkheid bood tot het indienen van een verzoek tot overlevering. Hij stelde de gevangenisdirectie op de hoogte van het feit dat graag een verzoek tot overlevering wilde. Deze procedure is toen in werking gezet. Via de Nederlandse vertegenwoordiging werd Machiel op de hoogte gehouden van het proces. Het verzoek is uiteindelijk goedkeurt en Machiel heeft zijn straf verder mogen uitzitten in Nederland. Echter is er toen besloten om zijn straf aan te passen op grond van het Nederlandse recht waardoor Machiel vrij kwam.

Van belang is dus om aan de Nederlandse vertegenwoordiging bekend te maken dat je gearresteerd bent in het buitenland. Zij zullen tevens het contact met je familie en jou onderhouden. Aangezien het een kwestie tussen twee verschillende landen betreft, is het internationale strafrecht van toepassing en zijn ze dus afhankelijk van bijvoorbeeld een verdrag zoals in de zaak van Machiel Kuijt.

Verschil tussen uitleveringzaak en overleveringszaak?

Vóór 2004 vond er uitlevering plaats. Een verdachte die zich in Nederland bevond, kon worden verzocht dat zij zouden worden uitgeleverd naar een ander land. Bijvoorbeeld het land waar het strafbare feit was gepleegd. Na 2004 kon er nog steeds om hetzelfde verzocht worden, echter werd het toen overlevering genoemd.

De procedure van de uitlevering- en overleveringszaken werd evenals aangepast. Het grote verschil is de snelheid waarmee een huidige overleveringszaak wordt afgehandeld. Er zijn namelijk kortere termijnen, de volledige procedure is korter en geen toets meer voor een dubbele strafbaarheid. Het grote verschil wordt gemaakt door het afgeven van een European Arrest Warrent (EAW), een mooie benaming voor het indienen van het verzoek, waardoor het proces wordt gestart. Er vindt een marginale toetsing van het verzoek plaats. Deze toetst de volledigheid van het verzoek. Deze toetsing wordt door een aparte kamer bij de rechtbank te Amsterdam verricht. Vóór 2004 kon tegen deze beslissing in hoger beroep worden gegaan. Na het invoeren van de Overleveringswet kan dit niet meer en dien je de beslissing te accepteren. Binnen 60 dagen vindt de overlevering plaats. Dit is onder voorbehoud van eventuele verlenging van 30 dagen.

WOTS en WETS

De Wet Overdracht Tenuitvoerlegging Strafvonnissen (WOTS) is ongeveer hetzelfde als een EAW maar het verschil is dat nu Nederland het verzoek indient. Nederland kan dit recht echter alleen toepassen op landen die een verdrag hebben getekend. Tot nu toe zijn dit een aantal landen buiten Europa.

De wet omtrent overleveringszaken is in 2012 weer aangevuld met een nieuwe wet: Wet Wederzijdse Erkenning en Tenuitvoerlegging vrijheidsbenemende en voorwaardelijke sancties (WETS). Deze wet is ingevoerd om de WOTS te vervangen, maar als je de WETS niet wilt invoeren, blijft de WOTS gelden.

Gezien het feit dat er nog twee wetten van toepassing kunnen zijn, daarnaast verschillende verdragen tussen landen zijn gesloten, is het internationale recht dat op overleveringszaken van toepassing is redelijk complex. Als je als verdachte bent veroordeeld in het buitenland of als buitenlander in Nederland is het van belang om te weten wat je rechten zijn en wat je kunt verwachten. In het verloop van de procedure zal een advocaat je bijstaan die gespecialiseerd is in dit rechtsgebied. Hij of zij is er om jouw belangen te behartigen, dus zal jou de meest volledige informatie verschaffen. Voordat je een advocaat nodig hebt, zal de overheid deze rol vervullen.

Het verloop van een overleveringsprocedure?

De procedure waarmee een overlevering wordt geregeld, verloopt in verschillende fases. Ten eerste geldt er een voorlopige aanhouding. Dit wordt gevolgd door een inbewaringstelling door de rechter-commissaris. Binnen 20 dagen dient er een EAW te zijn ontvangen, anders wordt de zaak weer voorgezet. Ten tweede zal een ontvangen EAW behandeld worden. Dit geschied door de beoordeling van de officier van justitie op zijn volledigheid. Dan zal de inbewaringstelling verlengd kunnen worden tot een inverzekeringstelling. Je bent als verdachte dan nog steeds in afwachting op een veroordeling. Ten derde geschiedt de fase waarin de beslissing over de overlevering door de rechtbank wordt genomen. Hierover is een kort termijn gesteld waarbinnen die beslissing moet worden genomen, namelijk 60 dagen. Indien dit niet mogelijk is, zal dit met maximaal 30 dagen verlengd kunnen worden. Stel dat er geen beslissing wordt genomen binnen deze termijn, zal de persoon in vrijheid gesteld moeten worden. Uiteindelijk, aangenomen dat binnen de termijn een beslist is, zal de laatste fase de voortgezette vrijheidsbeneming en de feitelijke overlevering geregeld worden.

Deze overlevering vindt plaats zonder de rechtbank hier verder bij betrokken is. Het enig waar hieraan toegevoegd moet worden is dat de verdachte wel toestemming dient te geven van zijn uitlevering. Deze kan hij afleggen tegenover de officier van justitie. Zodra de toestemming is verleend, kun je deze niet meer herroepen. Gezien het feit deze toestemming van groot belang is voor de uitlevering, zal rechtskundige bijstand van een advocaat van groot belang zijn. Hij kan de voordelen en nadelen en alle verdere informatie verschaffen over de gevolgen van een overlevering. Er is de Overleveringswet geregeld dat een verdachte zich kan laten bijstaan bij het afleggen van de verklaring. Het is mogelijk dat je als verdachte dit belang niet inziet en er voor kiest om je niet te laten bijstaan door een advocaat. De officier van justitie zal dan de informatie verschaffen, maar hierin ligt het risico dat dit niet zorgvuldig gedaan wordt.

Een overleveringszaak wordt enkel toegewezen als aan tweetal vereisten is voldaan:

• De straf is onherroepelijk.
• De straf moet nog minimaal 10 maanden resteren op het moment van het verzoek. 

In totaal zal deze procedure dus toch best lang duren. Dit komt vanwege de verschillende fases, verschillende instanties die betrokken zijn waarvan je afhankelijk bent en de mogelijkheid om met 30 dagen te verlengen. Er dient echter onder tijdsdruk gewerkt te worden. In Nederland zal een Nederlandse raadsman betrokken zijn die bekend is met deze termijnen. Hij zal je kunnen ondersteunen om zo snel mogelijk tot een beslissing te komen en dat er binnen de juiste termijnen de juiste informatie wordt verschaft. Stel dat een termijn is verstreken, dan kan een advocaat in jouw belang eisen om je in vrijheid te stellen. Daarnaast blijkt dat het verschaffen van de informatie over de gevolgen van zeer groot belang zijn. Een advocaat die volledig voor jouw belang opkomt, zal de meest volledige en eerlijke informatie verschaffen. Er is een advocaat nodig om te voorkomen dat de verdachte zich in een buitenlandse cel denkt waarmee hij nu eigenlijk ingestemd heeft.

Wat houdt een dubbele strafbaarheid in?

Dit is naast de snelheid en aanpassing van de gehele procedure ook een grote verandering van uitleveringszaak naar overleveringszaak. Voor 31 delicten wordt geen toetsing verricht, omdat wordt aangenomen dat deze delicten hoe dan ook strafbaar zijn. Dat zou betekenen dat er een dubbele toetsing zou plaatsvinden die onnodig wordt gesteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: verkrachting, moord, doodslag etc. Deze delicten zijn duidelijk en iedereen weet wat ermee bedoelt wordt, maar sommige zijn vaag omschreven, zodat niet duidelijk welke strafbare feiten hier precies mee bedoeld worden. Het kan hierdoor zijn dat een internationaal land verondersteld dat het een delict betreft waarom een minimale gevangenisstraf van drie jaar staat en valt binnen de lijst. De Nederlandse rechter zal dan het strafbare feit niet toetsten. Dit zal in het voordeel van het andere land zijn, omdat zij zelf meer beoordelingsvrijheid hebben. Echter speelt hier het vertrouwen in de landen een grote rol.

Een Nederlands voorbeeld is bijvoorbeeld het euthanasie beleid of abortus. Dit zijn zaken die in andere landen strafbaar worden gesteld, maar in ons landen worden ze (onder voorwaarden) geaccepteerd. Stel dat een ander land dit strafbaar stelt en het strafbare feit heeft zich op Nederlands grondgebied afgespeeld, zal Nederland een mogelijk voorzoek tot overlevering weigeren. Dit kan de rechtbank enkel doen als zij het verzoek als onredelijk bestempeld.

Wanneer kan een advocaat een rol spelen?

Er dient in eerste instantie een procedure gestart te worden. Dit wordt verricht door de justitie. Hierop heeft een advocaat geen invloed. Je bevindt je namelijk nog in het buitenland op het moment dat de procedure wordt gestart en een Nederlandse advocaat mag in het buitenland niet betrokken zijn. In het buitenland zal iemand worden aangewezen die jouw belangen kan behartigen. Zodra een aanvraag wordt goedgekeurd, zal een advocaat een rol spelen. Op dit moment zal een advocaat het verschil kunnen maken van vervroegd vrijkomen of de rest van je gevangenisstraf uitzitten in de Nederland.

Indien wordt verzocht om een verdachte in Nederland over te leveren aan het buitenland, dan mag een Nederlandse advocaat vanaf het moment van dat de betreffende persoon een verklaring tegenover de officier van justitie dient af te leggen. Hij zal je ondersteunen in het maken van de juiste beslissing: wel of geen toestemming geven voor een eventuele overlevering naar het buitenland.

Plaats opdracht