Leg direct je vraag voor aan een advocaat

Wat is tbs?

Tbs is een afkorting voor terbeschikkingstelling. Waarschijnlijk maakt deze benaming de situatie niet veel duidelijker. Dat is niet vreemd, want je weet niet waartoe iemand ter beschikking gesteld zal worden. Tbs kan in worden onderscheiden met 'tbs met bevel tot dwangverpleging' of 'tbs met voorwaarden'. Bij de eerste vorm word je ter beschikking gesteld aan een tbs-kliniek. Dit is een vrijheidsbenemende maatregel. Bij de tweede vorm is het voor de rechter mogelijk om een eigen invulling te geven aan de maatregel. Je zult dus niet in een tbs-kliniek worden opgenomen, maar wellicht zal de voorwaarde wel enig toezicht bevatten. Het is mogelijk dat een tbs met voorwaarden wordt omgezet in een tbs met dwangverpleging als de rechter dit noodzakelijk acht. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als enkele voorwaarden niet worden nageleefd. Tijdens het uitzitten van je tbs-maatregel word je behandeld voor een psychische- en/of persoonlijkheidsstoornis.

Wanneer wordt tbs opgelegd?

Een tbs-maatregel kan enkel door een rechter worden opgelegd indien een verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het plegen van een ernstig misdrijf door zijn psychische toestand. Deze psychiatrische problemen zullen in zodanige mate zijn dat het de verdachte in een staat van ontoerekeningsvatbaarheid wordt gesteld. Dit houdt in dat de dader tijdens het plegen van de daad aan psychische- en/of persoonlijkheidsstoornis leed waardoor hij niet in staat was om een zichzelf te weerhouden van deze daad.

Ontoerekeningsvatbaarheid kan worden onderscheiden in volledig ontoerekeningsvatbaar, volledig toererekeningsvatbaar en verminderde toerekeningsvatbaarheid. Bij volledig toerekeningsvatbaar zal geen tbs worden opgelegd. Volledig ontoerekeningsvatbaar kan worden beschouwd als het tegenovergesteld aangezien hierbij enkel tbs wordt opgelegd. Indien er wordt vastgesteld dat er sprake is van een verminderde toerekeningsvatbaarheid is het mogelijk dat een misdrijf gedeeltelijk toegerekend wordt aan de psychische status van de dader. De rechter kan bijvoorbeeld een gedeelte van de volledige gevangenisstraf opleggen en dan, na een tijd in de gevangenis, zal de verdachte een tbs-maatregel moeten op volgen.

Vaststellen van psychiatrische stoornis

Om vast te stellen of iemand ontoerekeningsvatbaar is, dient voorafgaand aan de uitspraak van de rechter zekerheid te zijn of er sprake is van een psychische- en/of persoonlijkheidsstoornis. Deskundigen van het NIFP (Nederlands Instituut voor Forensische Psychologie) stellen een onderzoek in waarin duidelijk dient te worden of er sprake is van een psychiatrische stoornis. Er wordt tevens vastgesteld in welke mate de psychische stoornis tot uiting komt en om welk soort psychische stoornis het precies gaat.

De psychische stoornis zal, als deze aanwezig is, in relatie worden gebracht met het gepleegde strafbare feit. Als er een relatie bestaat tussen de stoornis en het delict, dan wordt er uiteindelijk nog beoordeeld of er kans op recidive is. Hiermee wordt bedoeld dat er wellicht een kans bestaat dat de verdachte het strafbare feit nogmaals zal plegen.

Het rapport zal uiteindelijk een conclusie trekken of een tbs-maatregel in het specifieke geval opgelegd dient te worden. Een rechter kan dit advies dan volgen, of er volledig van afwijken als de feiten en omstandigheden toch tot een andere conclusie leidt.

Moet je meewerken aan een onderzoek van de NIFP?

Het weigeren van deelname aan een psychiatrisch onderzoek is mogelijk. Deze weigering zal er echter niet toe leiden dat het onderzoek niet zal plaatsvinden. De weigering zal enkel het persoonlijk psychiatrisch onderzoek belemmeren. Aan de hand van de rest van het onderzoek en het bewijsmateriaal dat voorafgaand aan de procedure is verzameld, zal uiteindelijk de basis vormen om aan te nemen of er sprake is van een psychische stoornis. De rechter heeft hierdoor alsnog de mogelijkheid om een tbs-maatregel op te leggen.

In het volgende bekende voorbeeld werd door de verdachte ook geweigerd om mee te werken aan het psychologisch onderzoek:

Robert M. werd verdacht van een zedendelict waarin hij 87 kinderen zou hebben misbruikt. Tijdens het proces geeft Robert M. toe zich schuldig te hebben gemaakt aan dit delict. De rechter beslist, ondanks dat Robert M. geen medewerking heeft verleend aan het onderzoek van de NIFP, toch over te gaan tot het opleggen van gevangenisstraf in combinatie met tbs.

Ben jij in contact gebracht met de NIFP en wil jij je rechten weten? Of ben je op een andere wijze betrokken bij een psychiatrisch onderzoek, dan is het raadzaam om contact op te nemen met een gespecialiseerde advocaat.

De gerechtelijke procedure

Nadat het onderzoek van het NIFP succesvol is afgesloten, heeft de rechter de taak om uiteindelijk een beslissing te nemen. Hij kan het advies van het psychiatrisch rapport volgen of hij kan er volledig van afzien. De beslissing wordt gebaseerd aan de hand van alle feiten en omstandigheden. Echter heeft de rechter drie richtlijnen waaraan minimaal moet zijn voldaan om uiteindelijk een tbs-maatregel op te kunnen leggen. Door middel van het volgende voorbeeld zullen deze richtlijnen worden uitgelegd:

Voorbeeld
Op een dinsdagavond verdwijnt Ingrid, die op dat moment op weg was naar een vriendinnetje. Enkele weken later wordt ze dood gevonden. Er worden getuigen opgeroepen en na langdurig onderzoek leiden de sporen naar Piet P. Hij wordt verhoord nadat hij zijn advocaat heeft geraadpleegd. Tijdens zijn verklaring vertelt hij het volgende:
‘Ingrid fietste helemaal alleen en dat vond ik zielig. Dus ik heb met haar gepraat en op een gegeven moment merkte ik dat ze een knuffel nodig had, gewoon een beetje liefde. Ze deed uiteindelijk net alsof ze het niet prettig vond en begon te gillen. Ik vond dat heel irritant en toen heb ik haar de mond gesnoerd. Ik zag geen andere uitweg.’

Ingrid blijkt om het leven te zijn gebracht door messneden rondom haar mond en in haar nek. Piet P. verklaart dat hij enkel de mond van Ingrid wilde snoeren. Hieruit volgt dat hij wellicht zeer licht gevoelig is en niet in staat is om op een juiste manier te communiceren. Hiermee is voldaan aan het eerste criterium: psychische problemen. Daarnaast zou hij wellicht zijn weggelopen en sorry hebben gezegd op het moment dat Ingrid was gaan gillen als hij deze psychische problemen niet had. Hieruit volgt het tweede criterium: er moet een relatie bestaan tussen de psychische problemen en het delict.

Tot slot stelt de rechter nog een extra criterium om uiteindelijk tot de beslissing te komen dat een tbs-maatregel wordt opgelegd: op het delict moet een minimale gevangenisstraf van 4 jaar staan.

Het voorbeeld dat hierboven staat beschreven komt (gelukkig) niet vaak voor, maar dat iemand aan de vereisten van de rechter voldoet, kan vaker voorkomen. Twijfel jij of je je verdacht hebt gemaakt aan een strafbaar feit waarbij een tbs-maatregel misschien opgelegd kan worden? Dan is het zeer raadzaam om je door een advocaat met verstand van zaken te laten bijstaan. Deze kan er voor zorgen dat alle feiten en omstandigheden door de rechter meegenomen zullen worden die voor jou van belang kunnen zijn.

Waarom een maatregel zoals tbs?

Het is waarschijnlijk wel duidelijk dat een maatregel zoals tbs als een belangrijk middel binnen de maatschappij wordt gezien. Maar waarom? Als iemand niet toerekeningsvatbaar is, wil dat zeggen dat de stoornis je beperkt in het dagelijks handelen en dat de kans groot is dat je dezelfde fout weer zal begaan.

Het gevolg van tbs met dwangverpleging is dat je ter bescherming uit de samenleving wordt geplaatst. Als tbs met voorwaarden wordt opgelegd, word je in de meeste gevallen onder toezicht gesteld. Dit zorgt ervoor dat het strafbaar feit dat is gepleegd niet nogmaals kan worden uitgevoerd. Nu denk je vast: dat is toch geen verschil met een gevangenisstraf?

Echter zit er een groot verschil tussen een tbs-maatregel en een gevangenisstraf. Als een tbs-maatregel wordt opgelegd zul je een behandeltraject ingaan met het doel je psychische klachten te behandelen zodat je uiteindelijk teruggeplaatst kan worden in de samenleving.

Maximumtermijn tbs

Indien deze psychische problemen onvoldoende zijn afgenomen nadat een volledig behandeltraject is afgerond, bestaat de mogelijkheid om de terbeschikkingstelling te verlengen.

In principe wordt gesteld dat tbs een maximumtermijn van 4 of 9 jaar heeft. De ernst van het misdrijf bepaalt van welke maximumtermijn uitgegaan dient te worden. Zo wordt bij lichtere misdrijven een tbs-maatregel opgelegd met het oog op een maximumtermijn van 4 jaar en bij zwaardere misdrijven wordt een termijn vastgesteld met een maximum van 9 jaar. Gezien het feit dat verlenging mogelijk is, worden de termijnen beschouwd als voorwaardelijke beëindiging.

Stel dat de rechter heeft besloten dat je minimaal 4 jaar tbs met dwangverpleging zal moeten volbrengen, heeft het dan nog enige waarde om je situatie met een advocaat te bespreken? Tijdens deze 4 jaar zal dit wellicht niet veel zin hebben, maar als je de mogelijkheid hebt om na 4 jaar weer op vrije voet te komen, dan is het zeer raadzaam om je te laten bijstaan door een advocaat.

De vraag of je na 4 jaar op vrije voet zult komen, zal worden beoordeeld door de rechter. Hij of zij zal de kans op recidive (het feit nogmaals begaan) beoordelen. Indien de rechter beslist dat je tbs zal worden verlengd, dan staat er beroep op. Een advocaat kan je hierbij helpen. Er dient dan bewezen te worden dat de kans op terugval gering is, en dat een verlenging van de tbs-maatregel geen toegevoegde waarde zou hebben.

Plaats direct je vraag